Paul van der Velde doceert Aziatische filosofie aan de Academie. Hij bestudeert de spiritualiteit en religies uit die contreien. “Blijf altijd zoeken. De wereld is onvoorstelbaar interessant, schoonheid en gruwel naast elkaar. Spiegel je denken aan wat anderen denken en laat je niks afpakken”, luidt zijn motto. Een lesje demystificatie van de Aziatische spiritualiteit.
“Mijn module aan de Academie gaat over de Aziatische filosofie. Dat doen we aan de hand van een boek van Michel Dijkstra die met Japanse filosofie bezig is. We besteden aandacht aan het boeddhisme en hindoeïsme in India en aan het begin van deze beide religies; de oude Veda’s. Die twee hebben namelijk een gezamenlijke oorsprong. Ik ga in de module ook in op het oude boeddhisme en de vier edele waarheden van Boeddha. Verder behandelen we het mahayana en vajrayana boeddhisme en de filosoof Nagarjuna. Over de leegte van de fenomenen en ook bijvoorbeeld het werken met de koans. Zo komt naar voren hoe de boeddhistische leraar aan jouw antwoord op een koan zou kunnen zien dat deze is opgelost.”
Docent Oosterse filosofie Paul van der Velde: “Ik ben niet tot het boeddhisme bekeerd, wel tot de culturen van Azië.” Paul van der Velde
Waarop ligt het accent bij jouw kijken naar het boeddhisme? “Westerlingen spreken vaak over de ‘kern van het boeddhisme’. Maar het is de vraag of het zo wel werkt. Is er wel één kern? Vragen die dan naar voren komen gaan vaak over boeddhisme als religie, filosofie, levenswijze. De vraag is of die termen wel werken voor een zo veelvormige Aziatische traditie. Velen denken dat het boeddhisme ‘atheïstisch’ is. Door de theosofen van de negentiende eeuw zijn we vaker esoterisch naar Azië gaan kijken. Het zenboeddhisme is daardoor bekend geworden in het Westen. Westerlingen zochten naar de kern die in alle religies zou zitten. Als je het lokale en culturele eraf zou halen, wat blijft er dan over? Die theosofen zochten naar een spiritueel determinisme. Dat leidde onder meer tot het idee dat reïncarnatie zorgt dat je in een volgend leven steeds beter terug komt. In Azië zien ze dat echt anders. Neem ook yoga. Dat ontstond als een soort huwelijk tussen het westerse heilgymnastiek en de Indiase tradities. Helemaal niet dus wat velen nu in het westen over yoga denken.” Nét iets anders dan we dachten… “Inderdaad, veel ideeën uit India waarvan we denken dat ze oud zijn, blijken dat niet te zijn. Neem meditatie. Westerlingen zijn Sanskriet gaan vertalen. In de jaren ‘60 kwamen ze hindoes tegen en die lieten die westerlingen dingen doen om ze uit hun gestreste denken te krijgen. Zo ontstond stressreductie door meditatie. Dat is in Azië nooit het doel geweest. Die boeddhistische leraren van toen waren net als die van nu pragmatisch. Als het werkt, dan werkt het. Maar in Azië mediteren de boeddhisten heel weinig.”
Wat heeft je studie jou persoonlijk geleerd? “Ik heb mijn studie bijzonder bevrijdend gevonden. Bijvoorbeeld dat verschijnselen nooit op zichzelf staan, maar altijd in relatie tot iets anders betekenis krijgen. Telkens weer zijn er dingen te bevragen. Het is werkelijk nooit klaar” Wat wil je de studenten meegeven? “Het is mijn doel om misverstanden over het Aziatische gedachtegoed uit de weg te ruimen en in de wildgroei aan ideeën wat orde te scheppen. Ook prikkel ik de deelnemers graag om door te gaan op hun zoektocht. Vaak zie ik dat ze een onderwerp uit hun eigen leven oppikken en dit gaan onderzoeken middels de lesstof. Ze wakker maken rond zaken die raken aan de samenleving. Dat levert vaak boeiende bespiegelingen op wat weer tot een genuanceerder en veelvoudiger beeld van de samenleving leidt. In die spiegel word je vaak met je eigen denken geconfronteerd.”
Crista Hoeksema, oud-student Spiritualiteit & Zingeving. Trainer Mindfulness en Zelfcompassie
"Compassie kent twee componenten: empathie én de neiging om te kijken of je tot hulp kunt zijn, wetende dat we geen controle hebben. Het gaat om doen wat je kunt doen en dan loslaten. Vele spirituele en wijsheidstradities leren ons dit ook!" Studenten ontmoeten? Kom naar de volgende Open Dag of infobijeenkomst
Kees Voorhoeve, studiecoördinator Spiritualiteit & Zingeving
"Een persoonlijke en pluriforme levenskunst ontvouwt zich door het bestuderen van oude wijsheidsscholen, wereldgodsdiensten, filosofische systemen en mystieke tradities. Als we dit koppelen aan het heden, onze eigen ervaringen en verschillende zingevingsvragen, worden we ons steeds meer bewust van onze levensvisie en ondergaan we een proces van spirituele groei."
Wat drijft jou, wat is je missie?
“Ik ben niet tot het boeddhisme of hindoeïsme bekeerd, wel tot de cultuur van Azië. Ik ben een deelnemer aan die cultuur. Ik word ook aangetrokken tot kunstvormen uit die culturen. Ik heb ook jaren lang aan Zuid-Indiase rituele tempeldansen gedaan met alle rituelen eromheen. Of ik spiritueel ben? Het is eigenlijk een vreemde vraag… Ik ben wel in van alles geïnitieerd: van boeddhisme en krishnaïsme tot de rituelen rond de klassieke dans. Ik ben op veel pelgrimageplekken geweest en ook getuige geweest van veel rituelen, ook waar het ging om de zwarte kanten ervan. Niet één ding of richting dus. Daardoor ben ik veel wijze, verstandige mensen tegengekomen. Ook domme… Hoe zoeken mensen en hoe geven ze leven kleur? Hoe delen ze hun dagen in met dat gedachtegoed? Dat boeit me.”
Wat is verlichting? “Een manier van omgaan met de wereld waardoor die je niet meer uit je evenwicht slaat, een stoïcijnse houding. Vraag je of ik een verlicht persoon ken dan denk ik aan de karmeliet Kees Waaijman. Je weet waarom het universum bestaat als je hem op een bankje een appel ziet eten. ‘Paul, het is ………. onvoorstelbaar’, zei hij me eens met zijn typerende intonatie. En daar had hij op dat moment ouderwets gelijk in. Confrontaties met zo iemand zijn balsem voor de ziel. Dan weet je ook hoe alles is, ook in zijn gruwelijkheid. Hij heeft het contrast zo verheven dat het de ziel verheft.”
Wat ben je nu aan het ontdekken? “Ik heb net een boek gepubliceerd in het Engels met vijftiende-eeuwse teksten over Krishna in middeleeuws Hindi. Het is van de dichter Raskhan, een moslim die zich bekeerde tot Krishna. Verder heb ik net een collectie gedichten over mystieke wijn vertaald uit het Hindi. Die poëzie zit een beetje tussen hindoeïsme en soefisme in. Die collectie verscheen begin januari. Ik heb afgelopen jaar met een collega een boek gepubliceerd over ‘De kunst van het niet-weten’, en met een andere collega over humor en religie. En ik heb contact met een fotograaf die beelden fotografeert in Japan van de Bodhisattva Jizo. Jizo beschermt doodgeboren en geaborteerde kinderen. Deze kinderen worden ‘waterkinderen’ genoemd. Ouders stellen die beeldjes op. Ze geven hen kleertjes en speelgoed. Ze krijgen ook af en toe te eten. Er zit vaak een verhaal aan vast met veel leed. Het fascineert me hoe ze dit leed vormgeven. Het zijn vaak enorme trauma’s. Daar zijn we een boek over aan het maken. Verder werk ik aan een collectie van 252 heiligenlevens uit Noord-India, ook weer in Braj, een vorm van middeleeuws Hindi. Daar wil ik komend jaar een boek van maken.” (Ewald Wagenaar)
Prof. dr. Paul van der Velde is docent aan de Academie, studierichting Spiritualiteit & Zingeving.
Hij studeerde in Utrecht en Leiden Indiase talen: Sanskriet, Hindi, Urdu en o.a. Tamil. Hij promoveerde in de theologie bij boeddholoog Ria Kloppenburg. Hij gaf les aan de UvU en geeft nu college als hoogleraar aan de Radboud Universiteit in Hindi, Sanskriet, hindoeïsme, boeddhisme, manicheïsme, zoroastrisme en de cursus ‘Silk road’. Hij werkte voor diverse tijdschriften en begeleidt studiereizen naar Azië. Hij bestudeert én schildert als oud-student Kunstgeschiedenis de religieuze kunst uit die streken.
Paul van der Velde maakte dit schilderij toen hij het boek ‘Sundarikatha, Het verhaal van Sundari, schoonzus van de Boeddha’ schreef. “Het boek bestaat uit gedichten die ik heb geschreven in het Sanskriet en zo’n 70 schilderijen. De schilderijen zijn in de stijl gemaakt van het grottencomplex van Ajanta in India. Dit schilderij toont een Nagaraja, een slangenvorst met zijn hofhouding”, aldus Paul.
Podcast Shambhala
Groetjes uit Shambhala (Podcast). Met een kritische blik en een gezonde dosis humor ontrafelen hoogleraar Paul van der Velde en theoloog Jonas Slaats verschillende vormen van hedendaagse spiritualiteit en esoterie. Luister de podcast